قانون تقسیم ارث در ایران

فهرست مطالب

• تعریف ارث و ترکه
• دارایی مثبت و منفی
• مراحل اجرایی تقسیم ارث
  • مهر و موم ترکه
  • تحریر ترکه
  • تصفیه ترکه
  • دادگاه صالح
• گواهی انحصار وراثت
• محدودیت وصیت و نحوه صحیح تقسیم
• مالیات بر ارث
• منابع و مقالات مرتبط

تعریف ارث و ترکه

به تمام اموال و دارایی‌های مثبت یا منفی که پس از فوت یک شخص طبق قانون تقسیم ارث به بازماندگان می‌رسد «ارث» گفته می‌شود. به طور خلاصه، مجموع اموال به‌جا مانده از متوفی در زمان فوت را «ترکه» می‌نامند. پیش از واگذاری ترکه به وراث باید:

• کلیه بدهی‌ها و دیون پرداخت شود
• وصیت‌های قانونی اجرا گردد

دارایی مثبت و منفی

قانون تقسیم ارث دو جنبه دارد:

• دارایی مثبت: اموال و حقوق مالی که به وراث منتقل می‌شود
• دارایی منفی: بدهی‌ها و تعهداتی که باید از محل ترکه پرداخت گردد

طبق ماده ۱۶۸ قانون مدنی، مالکیت وراث نسبت به اموال متوفی مستقر نمی‌شود مگر پس از ادای حقوق و دیون تعلق‌گرفته به ترکه.

مراحل اجرایی تقسیم ارث

مهر و موم ترکه

اولین گام برای حفظ ترکه، جلوگیری از دخل و تصرف وراث است. برای این منظور وراث یا نمایندگان قانونی آن‌ها درخواست مهر و موم ترکه را به مرجع قضایی ارائه می‌کنند.

تحریر ترکه

در مرحله تحریر، مقدار اموال و دیون متوفی تعیین می‌شود. طبق ماده ۲۰۶ قانون امور حسبی، صورت‌برداری دقیق اموال و دیون از وظایف مسئول تحریر است. درخواست تحریر نیز توسط وراث، نماینده قانونی یا وصی قابل ارائه است.

تصفیه ترکه

تصفیه به معنای پرداخت دیون و حقوق متوفی است. در این مرحله:

• هزینه‌های ضروری کفن و دفن اولویت دارد
• پس از آن مهریه همسر متوفی پرداخت می‌شود
• بدهی‌های دیگر از محل ترکه تسویه می‌شوند

دادگاه صالح

اگر ترکه تقسیم نشده باشد، دعوای مربوط به اموال متوفی مطابق ماده ۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی در دادگاه آخرین اقامتگاه متوفی اقامه می‌شود. در صورت نبودن اقامتگاه مشخص، در حوزه آخرین محل سکونت طرح دعوا صورت می‌گیرد.

گواهی انحصار وراثت

برای اخذ گواهی انحصار وراثت، وراث یا سایر ذی‌نفعان باید درخواست کتبی شامل اطلاعات زیر به دادگاه ارائه دهند:

• مشخصات متوفی و وراث
• نسبت وراث با متوفی
• اقامتگاه درخواست‌کنندگان

محدودیت وصیت و نحوه صحیح تقسیم

قانون تقسیم ارث از قوانین لازم‌الاجرا است و توافق خلاف آن ممکن نیست. نکات کلیدی:

• مالکیت اموال بلافاصله پس از فوت به وراث منتقل می‌شود
• وصیت بیشتر از یک‌سوم ترکه قابل پذیرش نیست
• وراث نمی‌توانند نسبت به سهم دیگران دخل و تصرف کنند

مالیات بر ارث

مقادیر مالیات بر ارث مطابق ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم به شرح زیر است:

منابع و مقالات مرتبط

• مقاله مهر و موم ترکه
• راهنمای تحریر اموال متوفی
• نحوه اخذ گواهی انحصار وراثت
• توضیحات کامل درباره وصیت و سهم الارث